Informacja

29 stycznia 2024 roku o godzinie 12.00 odbył się Wernisaż wystawy plenerowej „Wrocławski węzeł wodny”. Od 29 stycznia do 15 lutego 2024 roku wystawę można było oglądać na ul. Świdnickiej (między ul. Oławską a ul. Kazimierza Wielkiego), później zaś została przeniesiona na plac przy Centrum Historii Zajezdnia (ul. Grabiszyńska 184).

Jak czytamy w Opisie, na stronie Wrocław.pl[1], w zakładce „Wydarzenia” oraz w rozsyłanych zaproszeniach Centrum Historii Zajezdnia -

„Wystawa dostarcza informacji o tym, jak rozwój infrastruktury rzecznej przyczyniał się do osiągnięcia dobrobytu miasta.

Plansze są poświęcone różnym aspektom infrastruktury rzecznej. Zawierają informacje na temat najbardziej znanych wrocławskich mostów, portów i stoczni.

Jak napisał we wstępie do wystawy historyk i znawca dziejów Odry dr Marek Zawadka: „Na wystawie będzie można zapoznać się z przekształceniami hydrologicznej sieci miasta na przestrzeni wieków, zarówno wynikającymi z interwencji ludzi, jak i będącymi następstwem procesów naturalnych. Te zmiany kształtowały nie tylko krajobraz, ale również społeczno-gospodarczą tkankę Wrocławia.

Zastępca dyrektora ds. naukowych Ośrodka „Pamięć i Przyszłość”/Centrum Historii Zajezdnia dr hab. Wojciech Kucharski przygotował wraz z zespołem studentów kierunku Historia w przestrzeni publicznej Uniwersytetu Wrocławskiego wystawę „Wrocławski Węzeł Wodny”, która poprzez ukazanie archiwalnych zbiorów ikonograficznych wzbogaconych o merytoryczny opis przybliży historię i znaczenie infrastruktury rzecznej Wrocławia.

Studenci dotarli do unikatowych materiałów archiwalnych i ikonograficznych z końca XIX i początku XX wieku, pochodzących z Archiwum Budowlanego Wrocławia (oddział Muzeum Architektury we Wrocławiu), Archiwum Państwowego we Wrocławiu, Archiwum Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu, Muzeum Architektury przy Politechnice Berlińskiej, Muzeum Miejskiego Wrocławia, Muzeum Uniwersytetu Wrocławskiego, Archiwum Ośrodka „Pamięć i Przyszłość” i Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Na wystawie wykorzystano również zdjęcia lotnicze i fotografie wykonane z drona.

Centrum Historii Zajezdnia i studenci interdyscyplinarnego kierunku Historia w przestrzeni publicznej na Uniwersytecie Wrocławskim odkrywają wodną historię Wrocławia, Wrocław i Odra – oraz inne, liczne rzeki i rzeczki – są powiązane ze sobą historycznie, kulturowo i tożsamościowo. Rzeki zadecydowały o niepowtarzalnym charakterze miasta, a miasto oddziaływało na rzekę przez powstającą w jego obrębie infrastrukturę hydrotechniczną, przecinającą rzekę misterną siecią mostów i jazów.

Opisy mostów, portów, młynów i elektrowni wodnych – wraz z przedstawieniem kontekstów historycznych ich funkcjonowania – tworzą bogatą narrację na temat dziedzictwa miasta. Transformacja wrocławskich dróg wodnych w ciągu wieków, w tym budowa oraz modyfikacja kanałów i śluz, odzwierciedla szersze historyczne trendy w technologii, rozwoju miejskim i zarządzaniu środowiskiem.

Dokładnie zostały opisane najważniejsze stopnie wodne znajdujące się w obrębie miasta. Studenci nie zapomnieli także o młynach i elektrowniach wodnych, które wpływały na rozwój gospodarczy Wrocławia.”

Tytułowa plansza wystawy. Fot.: Ryszard Majewicz

Otwarcie wystawy na ul. Świdnickiej we Wrocławiu. Fot.: Ryszard Majewicz

Recenzja

Z Wystawą plenerową „Wrocławski węzeł wodny” jest jak z prezentowanym (krótko) w kinach w mniej więcej tym samym czasie co plener wystawy – francuskim filmem pt: „Wandea. Zwycięstwo albo śmierć”. Największym sukcesem i zasługą obu przedsięwzięć kulturalnych jest to, że się w ogóle ukazały w przestrzeni publicznej. Dzięki temu rzesza ludzi dowiedziała się o czymś ważnym, co zadziało się w historii Europy. W przypadku filmu: o zapomnianym powstaniu skierowanym przeciwko terrorowi Rewolucji Francuskiej, a w przypadku Wystawy plenerowej, o zapomnianych budowlach inżynieryjnych Odry wrocławskiej, które – tworzone przez wieki –służą kolejnym pokoleniom mieszkańców do dziś, i że składają się na Wrocławski Węzeł Wodny.

Cennym jest fakt dostrzeżenia tego obszaru historii Wrocławia przez studentów interdyscyplinarnego kierunku: „Historia w przestrzeni publicznej” na Uniwersytecie Wrocławskim, Ośrodek „Pamięć i Przyszłość” oraz Centrum Historii Zajezdnia. Szczególnie, że opisanego na tablicach Wystawy dwujęzycznie: po polsku i angielsku.

Niewątpliwie – godnym podkreślenia jest chęć poszukiwania przez młodych ludzi historii powstawania budowli hydrotechnicznych WWW. I odkrywania przez kolejne pokolenia – niejako od nowa - nieznanych im budowli i systemów wodnych poprzez znane i nieznane  mapy, plany, fotografie, dokumentujące proces powstania, przekształceń i rozwoju konkretnych budowli czy stopni wodnych.

Szkoda jednak, że materiał zaprezentowany na dwunastu tablicach jest wybiórczy i chaotyczny. Przypominam Twórcom Wystawy, że na Wrocławski węzeł wodny składają się wewnętrzne węzły wodne (np.: Śródmiejski, Szczytnicki, Bartoszowicko-Opatowicki, i inne - pozostałe). W ich skład wchodzą stopnie wodne, składające się najczęściej z: jazu, śluzy, i innych budowli (np.: młyna, elektrowni, ujęcia wody, itp.).  W odniesieniu do w/w można systematyzować powstawanie przekopów, kanałów, budowli regulacyjnych rzeki. Wreszcie nabrzeży, portów, mostów. Wystawa w przestrzeni publicznej – w szczególności - mająca nadzór naukowy, powinna uwzględniać systematykę i opierać się na wszelkich, szczególnie powszechnie dostępnych materiałach. W sprawach WWW – przede wszystkim – na publikacjach i wydawnictwach Fundacji Otwartego Muzeum Techniki.

Ryszard Majewicz

Fundacja Otwartego Muzeum Techniki

https://zajezdnia.org/wystawa-plenerowa-wroclawski-wezel-wodny-wroclaw-water-junction/